Waar het ooit begon met Holle Bolle Gijs, is duurzaamheid nu overal in de Efteling te vinden. Soms zichtbaar, maar vaak verstopt in een sprookje. De reden: Efteling wil duurzaam verwonderen en in 2030 klimaatneutraal zijn. Wat gebeurt er allemaal voor én achter de schermen om dit doel te bereiken? 

“De Efteling is opgericht door Stichting Natuurpark de Efteling”, zegt Wyke Smit (45), Team Lead Bestuurlijke Zaken bij de Efteling. “Zorg voor de leefomgeving zit dus in ons DNA. Het klimaat wordt daarin steeds belangrijker. Ook wij als Efteling willen de aarde een beetje netjes achter laten. En ook op het gebied van duurzaamheid willen we graag verwonderen. Dat begon destijds met Holle Bolle Gijs, om onze natuur schoon te houden. En is nu uitgemond in ontelbaar veel initiatieven.”

Twee jaar geleden maakte de Efteling afspraken over nieuwe duurzame maatregelen met de Brabantse Milieufederatie en Natuurmonumenten. Wyke: “Toen hebben we voor het eerst gesproken over het doel om in 2030 klimaat neutraal te zijn. Daarbij hebben we de vraag gesteld: ‘Wat heeft het meeste effect op onze CO2-uitstoot?’ Conclusie: energie verbruik, afval en mobiliteit.” 

“We keken het eerst naar energiebesparing en zijn gaan meten. Waar zit ons verbruik? Zo hebben we alle lantaarnpalen in het park vervangen door led verlichting en bij de renovatie van Carnaval Festival vervingen we alle showverlichting door led. Dat bleek al een enorme besparing. Over het gebruik van zonnepanelen hebben we wel even getwijfeld. Past dat nou wel in de Efteling? Maar het unieke ontwerp van de 800 zonnepanelen in de vorm van een Paleistuin op het dak van Symbolica bewijst van wel. Ze zijn vanuit de Pagode goed te zien. Laatst hoorde ik een bezoeker verrast uitroepen: ‘O, maar zo vind ik zonnepanelen wél heel mooi.’ Inmiddels liggen er nu ook zonnepanelen op de daken van De Vliegende Hollander, Station De Oost en de werkplaats van de Efteling."

Wyke vervolgt: "Verder besparen we energie door gasloos te verwarmen met warmte-koudeopslag. Het Efteling Hotel, Vogel Rok, restaurant Het Wapen van Raveleijn, het kantoorgebouw Raveleijn en de huisjes in Bosrijk worden met dit systeem verwarmd. In Vakantiepark Efteling Loonsche Land maken we gebruik van een biomassacentrale om te verwarmen.” 

Het tweede speerpunt is afval. Maar afval dat in het park zelf ontstaat, blijkt nog niet zo gemakkelijk duurzaam te verwerken als gedacht. Tot spijt van Wyke. “Ja, ik zou graag willen dat ik daarover een leuker verhaal kon vertellen. Maar het is in de praktijk gewoon heel lastig om ‘schone’ afvalstromen in de openbare afvalbakken in het park te krijgen, zodat het ook gescheiden aangeboden en verwerkt kan worden. De regels voor afvalscheiding zijn immers per land en soms zelfs per gemeente verschillend."

"We kunnen daarom niet van onze gasten verwachten dat ze weten hoe afval in de Efteling gescheiden moet worden. Wanneer er ook maar iets in de verkeerde bak gaat, wordt de hele zak direct afgekeurd. En we willen onze gasten er ook weer niet te veel mee lastig vallen. Want een dagje naar de Efteling moet vooral een mooie beleving zijn van even ontsnappen aan de harde werkelijkheid."

Wyke vervolgt: "Maar wat wel heel goed lukt, is om de plastic flesjes te scheiden van het restafval dankzij het werk achter de schermen van de medewerkers van de milieudienst. Een hele winst, want 20% van het afvalvolume bestaat uit plastic flesjes. Bovendien zijn die flesjes heel goed te recyclen tot nieuwe flesjes. Daarom staan er nu ook inzamel automaten bij Station De Oost en op het Max & Moritz Plein. Extra leuk: als je er een flesje indoet, kun je een snapchat filter downloaden."

"Onze gasten verdienen overigens wel een compliment, want over het algemeen belandt al het afval netjes ín de afvalbakken. Holle Bolle Gijs helpt daar natuurlijk ook nog steeds bij. Ik zie daar iedere keer weer schaterlachende kinderen bij staan.” Voor de schermen blijkt afval scheiden dus niet 100% haalbaar. Maar achter de schermen voert de Efteling 40 (!) verschillende afvalstromen in een eigen milieustraat af. Wyke: “Ik ken ze niet alle 40 uit mijn hoofd, maar het gaat om zaken als chemisch afval, hout, bouw afval, plasticfolie, glas, papier, groenafval, etensresten. En ook leuk om te vertellen: van onze oude bedrijfskleding zijn tassen gemaakt.”

Op het gebied van mobiliteit is ook al veel winst behaald. Zo zijn er op het parkeerterrein 54 laadpunten voor elektrische auto’s van bezoekers, zijn veel Efteling-voertuigen overgegaan van diesel op elektrisch en is iedere nieuwe leaseauto elektrisch. “Wat ik persoonlijk een mooi voorbeeld vind, zijn de bladblazers”, vertelt Wyke. “De aankoop van elektrische bladblazers bleek zich al in 70 dagen terug te verdienen. Bovendien zijn ze geluidsarmer − prettig voor onze buren − én zijn ze veel minder zwaar voor onze medewerkers om te dragen.” 

De komende tien jaar staan er nog veel meer plannen op stapel om de Efteling klimaatneutraal te krijgen in 2030. Wyke: “We hebben bijvoorbeeld de ambitie om helemaal gasloos te kunnen verwarmen in 2030 − daarvoor loopt nu een project in samenwerking met TU Eindhoven. Het liefste willen we in 2030 alleen nog maar gescheiden en recycle bare afvalstromen door meer producten zonder verpakkingen in te kopen en het nog beter inzamelen van plastic flesjes. Ook breiden we het aantal laadpunten op het parkeerterrein uit. Maar ik ben het meest trots op de plannen om het parkeer terrein tegenover de Kinkerpolder te bebouwen met carports met zonnepanelen. Het is ten eerste een enorme uitbreiding van onze eigen energie opwekking, van 6% naar 16%, maar het heeft ook voordelen voor onze gasten. Je kunt je auto er in de zomer koeler stallen of in de winter sneeuwvrij.” 

De eindverantwoordelijkheid voor alle plannen ligt bij de afdeling Bestuurlijke Zaken, de afdeling waar Wyke werkt. Maar bij de realisatie van het project zijn alle medewerkers van de Efteling betrokken. Wyke: “Wij proberen de grote lijn te bewaken, maar daar hebben wij de kennis en ervaring van onze collega’s van alle andere afdelingen heel hard bij nodig. We werken dan ook nauw met hen samen. Zij denken met ons mee en komen regelmatig met goede initiatieven. Zo kwamen medewerkers van de Piraña met het idee om de attractie ‘s ochtends 20 minuten later op te starten, wat een mooie besparing opleverde. Ook zetten horecamedewerkers de frituurpannen iets later aan, vissen medewerkers van de milieudienst handmatig plastic flesjes uit de afvalbakken en plaatsten medewerkers op eigen initiatief een schatkist bij de uitgang waar bezoekers hun gebruikte papieren plattegrond in kunnen achterlaten.” 

Dan rest nog de vraag: hoe klimaatneutraal is een manager Duurzaamheid eigenlijk zelf? Wyke: “Als het even kan pak ik de fiets naar mijn werk, ik heb zonnepanelen op mijn dak en ik doe aan gescheiden afval. Anderen moeten weleens zuchten als ze bij mij de bijkeuken inlopen en moeten gaan nadenken over vier verschillende afvalbakken. Maar ik dring niemand iets op. Ik vind dat iedereen zelf moet bepalen wat bij hem past. Terugkomend issue bij ons thuis is de chipszak. Waar gaat die in? Voor wie het nog niet wist: die hoort dus bij het restafval, vanwege het aluminiumfolie in de verpakking, en niet in de PMD (plastic, metaal, drinkverpakkingen)-bak.”

Een intensief gebruik van fossiele brandstoffen (aardgas, aardolie en kolen) zorgt voor een grote uitstoot van CO2. Twee derde van het toegenomen broeikaseffect − waardoor klimaatverandering ontstaat − wordt veroorzaakt door CO2-uitstoot. Klimaatneutraal of CO2-neutraal zijn termen die aangeven dat een proces niet bijdraagt aan negatieve effecten op het klimaat.